Bệnh Dịch tả lợn châu Phi (DTLCP) đã và đang có diễn biến phức tạp ở các tỉnh, thành phố trong cả nước. Vào cuối tháng 7 năm 2024, bệnh DTLCP đã xuất hiện trên địa bàn tại 03 xã thuộc huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng. Ngày 07 tháng 8 năm 2024 Ủy ban nhân dân huyện Hòa Vang đã ra Quyết định số 2526/QĐ-UBND về việc Công bố dịch bệnh Dịch tả lợn châu Phi tại xã Hòa Ninh và Hòa Phong, huyện Hòa Vang.
Theo Báo cáo số 231/BC-TTDVKTNN ngày 25 tháng 9 năm 2024 của Trung tâm Dịch vụ Kỹ thuật nông nghiệp Đà Nẵng, cho đến nay tổng số lợn mắc bệnh, chết và tiêu huỷ đến thời điểm hiện tại là 112 con, trọng lượng tiêu hủy là 3.123 kg. Tính đến thời điểm hiện tại tất cả 3 xã trên địa bàn huyện Hòa Vang đã qua 21 ngày không phát sinh ổ dịch mới.
Hình 1: Xử lý tiêu hủy lợn mắc bệnh DTLCP trên địa bàn xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang, Đà Nẵng.
Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 21/CT-TTg ngày 14 tháng 7 năm 2024 về việc thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống bệnh Dịch tả lợn châu Phi. Để giúp người chăn nuôi lợn hiểu biết rõ về bệnh, Trung tâm Dịch vụ Kỹ thuật nông nghiệp tóm tắt đặc điểm của bệnh DTLCP và các biện pháp phòng, chống bệnh DTLCP, cụ thể như sau:
- Bệnh dịch tả lợn châu Phi là gì?
Bệnh DTLCP là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút Asfarviridae gây ra. Bệnh có đặc điểm lây lan nhanh và xảy ra ở mọi loài lợn (cả lợn nhà và lợn hoang dã); bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi và mọi loại lợn. Bệnh gây thiệt hại nghiêm trọng với tỷ lệ chết cao lên đến 100%.
- Đặc điểm của vi rút dịch tả lợn châu Phi
Vi rút DTLCP có trong máu, cơ quan, dịch bài tiết từ lợn nhiễm bệnh DTLCP. Vi rút DTLCP có sức đề kháng rất cao, có thể tồn tại nhiều tháng trong phân, trong xác lợn chết, trong các sản phẩm thịt lợn sống hoặc nấu ở nhiệt độ không cao.
- Con đường lây bệnh
Vi rút DTLCP lây nhiễm qua đường hô hấp và tiêu hóa, thông qua sự tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với các vật thể nhiễm vi rút như: chuồng trại, phương tiện vận chuyển, dụng cụ, đồ dùng, quần áo nhiễm vi rút và thức ăn thừa chứa thịt lợn nhiễm bệnh.
- Triệu chứng dịch tả lợn châu Phi
Bệnh DTLCP có thời gian ủ bệnh từ 3-15 ngày, ở thể cấp tính thời gian ủ bệnh chỉ từ 3-4 ngày.
Thể quá cấp tính: Lợn chết nhanh, không biểu hiện triệu chứng lâm sáng hoặc lợn sẽ nằm và sốt cao trước khi chết.
Thể cấp tính: Lợn sốt cao (40,5- 42°C). Trong 2-3 ngày đầu tiên lợn không ăn, lười vận động, ủ rũ , nằm chồng đống, lợi thích nằm chỗ có bóng râm hoặc gần nước. Lợn có biểu hiện đau vùng bụng, lưng cong, di chuyển bất thường, một số vùng da trắng chuyển sang màu đỏ, đặc biệt là ở vành tai, đuối, cẳng chân, đa phần dưới vùng ngực và bụng, có thể có mầu sẫm xanh tím. Trong 1-2 ngày trước khi con vật chết, có triệu chứng thần kinh, di chuyển không vững, thở gấp, khó thở hoặc có bọt lẫn máu ở mũi, viêm mắt, nôn mửa, tiêu chảy đôi khi lẫn máu hoặc có thể táo bón, phân có chất nhầy và máu. Lợn sẽ chết trong vòng 6-13 ngày hoặc 20 ngày. Lợn mang thai có thể sẩy thai ở mọi giai đoạn. Tỷ lệ chết cao lên 100%.
Thể á cấp tính: Lợn biểu hiện triệu chứng sốt nhẹ; hoặc sốt lúc tăng lúc giảm, giảm ăn, sụt cân, ủ rũ, ho khó thở, viêm khớp, đi lại khó khăn, lợn mang thai sẽ sẩy thai, lợn chết trong vòng 15-45 ngày, tỷ lệ chết khoảng 30-70 %. Lợn có thể khỏi hoặc bị bệnh mãn tính.
- Bệnh tích
Xuất huyết nhiều ở các hạch lympho ở dạ dày, gan và thận. Thận có xuất huyết điểm, lá lách to có nhồi huyết. Da có màu tối và phù nề, da vùng bụng và chân có xuất huyết. Có nhiều nước xung quanh tim và trọng xoang ngực hoặc xoang bụng, có các điểm xuất huyết trên nắp thanh quản, bàng quang và bề mặt các cơ quan bên trong, túi mật sưng.
Hình 2: Bệnh tích của lợn mắc bệnh DTLCP
- Phòng bệnh DTLCP
Thực hiện các biện pháp an toàn sinh học trong chăn nuôi lợn là biện pháp phòng bệnh DTLCP hiệu quả nhất hiện nay, trong đó người chăn nuôi lợn cần thực hiện:
a) Đối với chuồng trại và dụng cụ chăn nuôi lợn
– Kiểm soát chặt chẽ người và động vật ra vào khu vực chăn nuôi; chuồng nuôi phải dễ thực hiện các biện pháp vệ sinh, sát trùng, tiêu độc, phòng bệnh. Có lưới bao xung quanh chuồng nuôi và biện pháp khác ngăn chặn côn trùng và vật chủ trung gian truyền bệnh (chuột, chim, ruồi, muỗi,…).
– Tại lối ra vào chuồng nuôi phải bố trí hố khử trùng, thay bảo hộ lao động cho người ra, vào khu vực chăn nuôi.
– Nên có ô chuồng nuôi cách ly để nuôi lợn mới nhập hoặc lợn bị bệnh.
– Có khu vực thu gom và xử lý chất thải.
– Nếu có điều kiện thì nuôi theo phương pháp cách ô (mỗi ô chuồng có khoảng trống khoảng 1m) để giảm thiểu lợn giữa các ô chuồng tiếp xúc với nhau.
– Không sử dụng chung dụng cụ chăn nuôi giữa các chuồng.
– Đường thoát nước thải từ chuồng nuôi đến khu xử lý chất thải đảm bảo kín. Nước thải ô chuồng nào thoát riêng ô chuồng đó ra đường thoát nước chung.
b) Đối với lợn giống
Lợn được nhập về nuôi phải có nguồn gốc rõ ràng, khoẻ mạnh. Trước khi nhập đàn, nuôi cách ly ít nhất 2 tuần.
c) Quy trình chăn nuôi
Áp dụng phương thức quản lý đàn lợn “cùng vào – cùng ra” theo thứ tự ưu tiên: dãy chuồng, ô chuồng.
– Có quy trình chăn nuôi phù hợp với từng loại lợn theo các giai đoạn sinh trưởng, phát triển.
– Sử dụng thức ăn có nguồn gốc rõ ràng, còn hạn sử dụng, đảm bảo chất lượng và an toàn. Trường hợp sử dụng thức ăn tận dụng phải được xử lý nhiệt trước khi cho ăn. Không sử dụng thức ăn thừa trong máng ăn của đàn lợn đã xuất chuồng và thức ăn của đàn lợn đã bị dịch bệnh cho đàn lợn mới.
– Nguồn nước cho chăn nuôi lợn phải đảm bảo an toàn.
– Nên bổ sung chế phẩm sinh học trong thức ăn để tăng khả năng tiêu hóa, sức đề kháng cho lợn.
– Sử dụng các chế phẩm sinh học trong nước uống, độn chuồng và định kỳ phun sương trong chuồng nuôi theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
d) Vệ sinh, tiêu độc và kiểm soát người ngoài ra, vào khu vực chuồng nuôi
– Hạn chế tối đa người ngoài ra, vào khu vực chuồng nuôi.
– Trước và sau khi vào, ra khu chăn nuôi phải thay bảo hộ lao động, sát trùng tay, nhúng ủng hoặc giầy, dép vào hố khử trùng.
– Bổ sung hoặc thay hàng ngày thuốc sát trùng tại các hố sát trùng ở cổng ra vào khu chăn nuôi, chuồng nuôi.
– Định kỳ phun thuốc sát trùng xung quanh khu chăn nuôi, chuồng nuôi ít nhất 2 lần/tuần; phun thuốc sát trùng trong chuồng nuôi ít nhất 1 lần/tuần.
– Định kỳ phát quang bụi rậm, khơi thông và vệ sinh cống rãnh ngoài chuồng nuôi ít nhất 2 lần/tháng.
– Vệ sinh máng ăn, máng uống hàng ngày. Thiết bị, dụng cụ và phương tiện phục vụ trong chăn nuôi phải được tiêu độc khử trùng thường xuyên.
– Sau mỗi đợt nuôi phải làm vệ sinh, tiêu độc khử trùng chuồng, dụng cụ chăn nuôi và để trống chuồng ít nhất 7 ngày trước khi đưa lợn mới vào nuôi.
đ) Kiểm soát phương tiện vận chuyển, trang thiết bị, dụng cụ chăn nuôi
– Không để xe máy, xe đạp, xe đẩy, xe thồ,… trong khu chuồng nuôi lợn.
– Các phương tiện vận chuyển trước và sau khi vào chuồng nuôi phải được vệ sinh, tiêu độc, khử trùng.
– Không để phương tiện vận chuyển của thương lái, phương tiện vận chuyển thức ăn chăn nuôi đến khu vực nuôi lợn. Chỉ sử dụng xe nội bộ của khu chuồng nuôi để vận chuyển.
– Nên có phương tiện vận chuyển chuyên dụng, trường hợp dùng chung thì phải vệ sinh, tiêu độc, khử trùng trước khi sử dụng.
e) Xử lý chất thải chăn nuôi
– Chất thải chăn nuôi phải được thu gom về khu vực cuối chuồng nuôi để xử lý hoặc để xa khu chuồng nuôi, xa nơi cấp nước.
– Chất thải rắn phải được thu gom hàng ngày, chuyển đến nơi tập trung và xử lý bằng nhiệt, hoá chất hoặc bằng phương pháp sinh học.
– Chất thải lỏng phải được dẫn trực tiếp từ các chuồng nuôi đến khu xử lý bằng đường thoát riêng. Chất thải lỏng phải được xử lý bằng hoá chất hoặc bằng phương pháp sinh học phù hợp.
g) Tiêm vắc xin phòng bệnh DTLCP
– Từ tháng 5/2022 đến nay đã có 02 loại vắc xin DTLCP (NAVET-ASFVAC do Công ty Cổ phần thuốc thú y Trung ương NAVETCO nghiên cứu, sản xuất và AVAC ASF LIVE do Công ty Cổ phần AVAC Việt Nam nghiên cứu, sản xuất) được đăng ký và cấp Giấy chứng nhận lưu hành.
– Ngày 24/7/2023, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Công văn số 4870/BNN-TY về việc sử dụng vắc xin phòng bệnh DTLCP, theo đó cơ quan chuyên môn thú y phối hợp với chính quyền địa phương, Công ty Cổ phần thuốc thú y Trung ương NAVETCO và Công ty Cổ phần AVAC Việt Nam xem xét, triển khai sử dụng vắc xin phòng bệnh DTLCP.
Trường hợp bà con chăn nuôi nghi ngờ lợn mắc bệnh DTLCP, cần được báo cáo kịp thời đến cơ quan Thú y gần nhất để được hướng dẫn xử lý.
